De oorsprong van deze rooms-katholieke familie ligt in Aldeneik (graafschap Loon). In de eerste helft van de zestiende eeuw vestigden telgen zich in het aanpalende stadje Maaseik. De oudste bewezen voorvader Johan van de Mortel (I, † voor 1577) was gegoed in beide plaatsen. Hoewel hier naamsvermeldingen zijn gevonden vanaf 1485, kon door hiaten in de lokale bronnen diens verwantschap met oudere generaties niet met zekerheid worden vastgesteld.

Pieter van de Mortel (III,5, 1621 - na 1678) vestigde zich medio zeventiende eeuw in Amsterdam. Na hier eerst de koopman en bankier Mattheus Hoeufft,  een van de rijkste burgers in de Republiek, te hebben gediend, werd hij zelfstandig koopman, handelend op Spanje. Toch bleef hij nog decennia financiële diensten verlenen aan Hoeufft en diens familieleden. Hierin werd hij opgevolgd door zijn neef Hubertus van de Mortel (V, 1649-1697), die in Amsterdam eveneens koopman op Spanje werd. Diens broer en handelspartner Servatius van de Mortel (IV,5, 1647 - na 1703) was koopman te Bilbao.

Johannes Benedictus van de Mortel (VI, 1687-1756) vertrok voor 1723 uit Amsterdam. Hij en volgende generaties bewoonden verschillende adellijke huizen en kastelen in plaatsen in het huidige grensgebied van Nederland en Duitsland, waaronder in Wisch, Praest, Uedemerbruch (de laatste twee in hertogdom Kleef), Anholt (Westfalen) en Kevelaer (Opper-Gelre), alsook, zuidelijker, in Kessel en Grubbenvorst. 

Mr. Joannes Benedictus Hyacinthus van de Mortel (IXa, 1797-1887) werd raadsheer en president van het Provinciaal Gerechtshof te ’s-Hertogenbosch, lid van de Provinciale en van de Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant en lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Ook in latere generaties waren er bestuurders op lokaal, provinciaal en nationaal niveau.
 

In zwart een rood ankerkruis, vergezeld van vier gouden korenschoven. Helmteken: een korenschoof uit het schild. Dekkleden: rood en zwart.

De oudst bekende wapenvoerder is Josephus Franciscus van de Mortel (VIIIb, 1760-1808), blijkens een zilveren cachet en een zilveren lepel (beide in familiebezit) met daarop gegraveerd de alliantiewapens van hemzelf en van zijn echtgenote Maria Francisca Anthonetta Ursula Portmans

×

In zwart een rood ankerkruis, vergezeld van vier gouden korenschoven. Helmteken: een korenschoof uit het schild. Dekkleden: rood en zwart.

De oudst bekende wapenvoerder is Josephus Franciscus van de Mortel (VIIIb, 1760-1808), blijkens een zilveren cachet en een zilveren lepel (beide in familiebezit) met daarop gegraveerd de alliantiewapens van hemzelf en van zijn echtgenote Maria Francisca Anthonetta Ursula Portmans

Genealogisch en historisch

• F.A. van Beurden, ‘Het geslacht Van de Mortel’, in Taxandria 2 (1895) 209-214, 227-231, 244-248, 273-278, 310-312, tevens verschenen in Limburg’s Jaarboek 4 (1896) 3, 264-287; 
• W.J.F. Juten, Kwartierstaten van Nederlandsche Katholieken (Bergen op Zoom 1907) nr. 61 
• J.J.M.H. Verzijl, ‘Bijdragen tot de genealogie der familie Van de Mortel’, in Taxandria (1938) 153-159

Biografisch

• Petrus Benedictus Antonius van de Mortel (VIIIa, 1765-1833) in
  • N.N.B.W. 9 (Leiden 1933) 691
• Mr. Joannes Benedictus Hyacinthus van de Mortel (IXa, 1797-1887) in
  • N.N.B.W. 8 (Leiden 1930) 1179-1180

Biografisch portaal

Zoek op 'Van de Mortel' op de website van het Biografisch Portaal van Nederland.

N.B. De aldaar vermelde personen kunnen ook telgen van gelijknamige, niet-verwante families betreffen.

Archief familie Van de Mortel - De La Court, 1384 - 1978, in Brabants Historisch Informatie Centrum (toegang 305)

Zie voor meer informatie over de naam Van de Mortel de Nederlandse Familienamenbank.

N.B. De informatie aldaar kan ook een gelijknamige, niet-verwante familie (of families) betreffen.